นิพพานสัจฉิกรณปัญหา ที่ 6

สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดีมีพระราชโองการตรัสว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่
พระนาคเสนผู้ปรีชา ตุมฺเห ภณถ พระผู้เป็นเจ้าเจรจาไว้กับโยมว่า พระนิพพานนั้น น อดีตํ ใช่
อดีตล่วงไป น อนาคตํ ใช่อนาคตจะมาเบื้องหน้า น ปจฺจุปฺปนฺนํ ใช่ปัจจุบัน น อุปฺปทานียํ ใช่สิ่ง
อันใคร ๆ จะให้เกิดขึ้นได้ โย โกจิ ปุคฺคโล อันว่าบุคคลผู้ใดผู้หนึ่ง อิธ สาสเน ในพระศาสนานี้
แม้ว่าปฏิบัติเป็นสัมมาปฏิบัติแล้ว กระทำให้แจ้งซึ่งพระนิพพาน โส ปุคคฺโล อันว่าบุคคลที่
ปฏิบัติกระทำให้แจ้งซึ่งทางพระนิพพานนั้น ได้ชื่อว่ากระทำให้แจ้งซึ่งพระนิพพาน อันยังมิได้
บังเกิด หรือได้ชื่อว่ายังพระนิพพานให้บังเกิดแล้ว จึงกระทำให้แจ้ง
พระนาคเสนจึงเถรวาจาว่า มหาราช ขอถวายพระพรบพิตรพระราชสมภาร บุคคลที่
ปฏิบัติเป็นสัมมาปฏิบัติกระทำให้แจ้งซึ่งพระนิพพานนั้น ทำให้แจ้งพระนิพพานที่เกิดแล้วก็ได้ที่ยัง
มิได้บังเกิดก็ได้ หรือจะว่าให้พระนิพพานบังเกิดขึ้นแล้ว จึงกระทำให้แจ้งก็ได้ ขอถวายพระพร
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดีมีพระราชโองการตรัสว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระ
นาคเสนผู้ปรีชา ที่พระผู้เป็นเจ้าว่านี้ ยังเคลือบแคลงกำบังอยู่ โยมนี้อุตส่าห์ถามเพื่อจะให้รู้
นิมนต์พระผู้เป็นเจ้าวิสัชนาให้เข้าใจตามที่ได้ศึกษามา ด้วยชนทั้งหลายนี้ประกอบไปด้วยวิมัติ
สงสัยใหลหลง จงวิสัชนาให้แจ้งก่อน
พระนาคเสนวิสัชนาว่า มหาราช ขอถวายพระพรบพิตรพระราชสมภาร เอสา-
นิพฺพานธาตุ อันว่านิพพานธาตุนี้มีอยู่ สุขา ปณีตา มีสุขประณีตและละเอียดยิ่งนัก สมฺมา-
ปฏิปนฺโน อันว่าบุคคลปฏิบัติดี สงฺขาเร สมฺมสนฺโต เมื่อพิจารณาซึ่งสังขารธรรม ชินานุ-
สิฏฺฐิยา ตามคำสมเด็จพระชินสีห์สั่งสอนมา ปญฺญาย ก็จะกระทำให้แจ้งได้ด้วยปัญญา เปรียบ
อุปมาดุจศิษย์ที่เรียนวิชาในสำนักอาจารย์เชื่อถือตามที่อาจารย์สั่งสอนมา วิชฺชํ ปญฺญาย ก็
กระทำวิชชาให้แจ้งได้ด้วยปัญหา มหาราช ขอถวายพระพรบพิตรพระราชสมภารความเปรียบ
ประการนี้ ยถา มีครุวนาฉันใดก็ดี พระโยคาวจรบุคคลที่ปฏิบัติตามกระแสพระพุทธฎีกาเป็น
สัมมาปฏิบัติ สำเร็จธรรมวิเศษแล้ว ก็กระทำให้แจ้งซึ่งพระนิพพานธาตุนั้น เอวเมว ก็มีอุปไมย
เหมือนศิษย์ที่เชื่อถือตามที่อาจารย์สั่งสอนมาแล้ว กระทำวิชชาให้แจ้งด้วยปัญญานั้น
ขอถวายพระพร
สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ปิ่นประชากร มีพระราชโองการถามว่า ก็พระนิพพานนั้น จะพึง
เห็นได้อย่างไรเล่า พระผู้เป็นเจ้า
พระนาคเสนจึงถวายพระพรว่า มหาราช ดูรานะบพิตรผู้ประเสริฐ พระนิพพานนั้นเป็น